Seminar for
RELATIVITY THEORY AND COSMOLOGICAL MODELS

 

PROGRAM

---

Plan rada Seminara za teoriju relativnosti i kosmološke modele za JUN 2018.

---

SREDA, 06.06.2018. u 11:00, Sala 301f, MI SANU, Kneza Mihaila 36
Viktor Radović, Matematički fakultet, Beograd
PRVI RADOVI VEZANI ZA TEORIJU RELATIVNOSTI U DOMAĆOJ NAUČNOJ LITERATURI
Albert Ajnštajn je u svojim radovima objavljenim 1905. godine, zasnovao teoriju relativnosti. Ta teorija je imala velikog odjeka, što je rezultovalo velikim brojem objavljenih radova koji su se istom bavili. Međutim, malo je poznato, da su se prvi radovi i knjige vezane za teoriju relativnosti u domaćoj literaturi pojavili već početkom dvadesetih godina prošlog veka. U tim delima data su objašnjenja same teorije, kao i određeni originalni doprinosi. Ali, kako su radovi bili napisani na srpskom jeziku, zanemareni su od strane šire naučne javnosti.
U ovom predavanju, biće dat kratak istorijski pregled nastanka teorije ralativnosti sa posebnim osvrtom na radove koji su uticali na Ajnštajna i razvoj njegove teorije. Zatim će biti izloženi radovi naših istaknutih naučnika koji su pisali i dali svoj doprinos teoriji relativnosti (Mihajlo Petrović Alas, Sima Marković i Milutin Milanković ).

---

SREDA, 27.06.2018. u 11:00, Sala 301f, MI SANU, Kneza Mihaila 36
Milan S. Dimitrijević, Astronomska opservatorija, Beograd
ARATOVO DELO "POJAVE" (PHAENOMENA) NA SRPSKOM
Aratovo delo Phaenomena je najstariji sačuvan astronomski spis na tlu Evrope i jedino sačuvano delo ovog autora. Nastalo je oko 270. godina pre n.e. To je duga, didaktička pesma, veoma popularna i često komentarisana i prevođena na latinski u helenističkom i rimskom periodu. U njoj se često priziva Zevs, uz tvrdnje o božanskom poreklu nebeskog ustrojstva. To je pre svega jedan astronomski spis, posebno u svom prvom delu, dok se drugi odnosi na atmosferske pojave i meteorološka znanja i verovanja.
Ima malo detalja o Aratovom životu. Zna se da je rođen u Kilikiji (na jugoistoku današnje Turske), u jonskoj koloniji Soli, oko 315. godine pre n.e. Pretpostavlja se da je bio učenik Menekrata iz Efesa i Fileta iz Kosa. Takođe je učio kod Praksifana, rano u svojoj karijeri, i došao u kontakt sa stoičkim filosofom Zenonon iz Atine. Verovatno zahvaljujući Zenonu, oko 276. godine stare ere je došao na dvor makedonskog kralja Antigona II Gonatasa (s. 319-239. stare ere) iz Pele. Antigon je najvjerovatnije naručio i finansirao ono što će kasnije postati najpoznatije Aratovo delo, Phaenomena. Pesnik je proveo neko vreme i na dvoru seleukidskog kralja Antioha I Sotera (živeo između 324/3 - 261. stare ere) iz Sirije i posetio druge centre istočnog Mediterana, uključujući i Aleksandriju. Pretpostavlja se da se vratio u Makedoniju pre svoje smrti, 240. godine stare ere. Vrlo je verovatno da astronomija nije bila osnovna zanimanja Arata, smatra se da je bio lekar.
Aratov rad je izazvao brojne komentare u helenističko vreme. Najpoznatiji od komentatora je Hiparh, koji je živeo oko sto godina posle Arata, "otac" matematičke astronomije, čije je jedino sačuvano delo upravo komentar Aratove poeme Phaenomena, kome je dodao i komentar dela Eudoksa iz Knida. Aratove Pojave (Fenomene) je, pored ostalih, šest vekova kasnije izdao i Teon iz Aleksandrije (s. 335 - s. 405. nove ere), kome se pripisuje najstariji sačuvani prepis na grčkom jeziku. U periodu procvata Rimskog carstva, pojavljuju se mnogi prevodi na latinski jezik, najpoznatije su dali Ciceron, Germanik i Avenius.
U današnje vreme, postoji nekoliko prevoda na engleski jezik (Džin Martin, Daglas Kid, G. R. Mair), kao i prevodi na italijanski, francuski i nemački. Biće prikazan prvi prevod na srpski jezik. To je uporedni prevod, sačinjen prema prevodu G. R. Maira, uz kontrolu teksta prema sačuvanom grčkom prepisu.
Prezentacija nedavno objavljene knjige Arat iz Sola Pojave (Fenomeni)
Prevod na srpski: Alaksandra Bajić i Milan Dimitrijević
Knjigu će prestaviti autori.

---

---

Predavanja su namenjena sirokom krugu slusalaca, ukljucujuci studente redovnih i doktorskih studija. Seminar će se održavati po najavi: sredom u 11:00^h, sala 301f Matematikog instituta SANU, III sprat, Knez Mihailova 36.

---