MISANU

Seminar for
RELATIVITY THEORY AND COSMOLOGICAL MODELS

PROGRAM

Plan rada Seminara za teoriju relativnosti i kosmološke modele za MAJ 2023.

Ukoliko Ste već registrovani predavanje na daljinu možete pratiti na sledećem linku (nakon što se ulogujete):
https://miteam.mi.sanu.ac.rs/asset/QPYfBbqdhTF5spTAt
Registracija za učešće na seminaru je dostupna na sledećem linku:
https://miteam.mi.sanu.ac.rs/asset/CyzPn2zriMsWWNzii
Neulogovani korisnici mogu pratiti predavanje na ovom linku (ali ne mogu postavljati pitanja оsim putem poruka):
https://miteam.mi.sanu.ac.rs/call/yujMwF3JyYqzw6Jth/2m0heDiyDRqBDFTDIItulzyPrdbs5PT8mt_WmgRpRgr

SREDA, 10.05.2023. u 11:00, Sala 301f, MI SANU, Kneza Mihaila 36 i Online
Katica (Stevanović) Hedrih, Naučno društvo Srbije
TATOMIR ANĐELIĆ: TENZORI, ASTRODINAMIKA, KOSMOLOGIJA I NJEGOVI PRIJATELJI ASTRONAUTI
U šestom tomu edicije SANU "Život i delo srpskih naučnika" publikovana je biobibliografija akademika Tatomira P. Anđelića (1903-1993), u čijem bogatom naučnom opusu treba posebno izdvojiti monografiju i prvi srpski univerzitetski udžbenik. Pored brojnih univerzitetskih dela, objavio je i monografiju "Astrodinamika", i to na pragu devete decenija svog života. Ne treba zanemariti njegovu široku međunarodnu naučnu komunikaciju u oblasti kosmologije, kao i mnogobrojne komunikacije sa naučnim timovima u bazama za svemirska istraživanja i lansiranje svemirskih letilica, kako u SSSR-u, tako i u USA. Bio je jedan od upravnika Odeljenja za mehaniku Matematičkog instituta SANU.
Ta biobibliografija je osnova za ovo predavanje, kao i dokumentacija i saznanja predavača o međunaridnim naučnim akktivnostima akademika Tatomira Anđelića. Predavač posebno stavlja akcenat i posvećuje pažnju naučnom legatu akademika Tatomira Anđelića u oblasti tenzora i saradnje sa japanskim naučnicima, zatim na sadržaj njegove monografije Astrodinamika, kao i na međunarodnoj aktivnosti u oblasti Kosmologije i njegovim prijateljstvima sa astronautima, koji su na njegov poziv posetili Beograd, i u to vreme Jugoslaviju.
U sedmom tomu edicije SANU "Život i delo srpskih naučnika" publikovana je biobibliografija o velikanu svetske nauke - akademiku Milutinu Milankoviću (1879-1958). On je jedan od tri najpoznatija srpska naučnika i pronalazača, koji su trajno zadužili svetsku civilizaciju. Ali, za razliku od Nikole Tesle i Mihaila Pupina, koji su svoju naučnu karijeru gradili u Americi, Milanković je celokupno svoje naučno stvaralaštvo ostvario u Srbiji. Istaknimo da je po obrazovanju bio građevinski inženjer, profesor univerziteta, autor monografije na srpskom jeziku "Nebeska mehanika", koja je postala nezamenljiv udžbenik, kao i svetski priznatog naučnog dela "Kanon Sunčeve insolacije".
Posle "Nebeske mehanike" znamenitog Milutina Milankovića, sledi značajna monografija Tatomira Anđelića "Astrodinamika".

SREDA, 17.05.2023. u 11:00, Sala 301f, MI SANU, Kneza Mihaila 36 i Online
Žarko Mijajlović, Matematički fakultet, Univerzitet u Beogradu
PROSTOR I VREME U KOSMOLOGIJI
Razmotriće se sa matematičkog aspekta neka pitanja o konceptu vremena u klasičnoj mehanici (da li je vreme parametar ili nova dimenzija) i kako se prostor vreme u specijalnoj teoriji relativnosti razlikuje od njutnovskog prostorvremenskog kontinuuma. Takođe će se izložiti kako se Fridmanova jednačina može iskoristiti za definiciju kosmičkog vremena.

SREDA, 24.05.2023. u 11:00, Sala 301f, MI SANU, Kneza Mihaila 36 i Online
Marko Vojinović, Group for Gravitation, Particles and Fields Institute of Physics, University of Belgrade
OPERATIONAL VERIFICATION OF THE EXISTENCE OF SPACETIME
We will present an operational method to establish the objective reality of the notions of space and time. Specifically, we propose a theory-independent protocol for a gedanken-experiment, whose outcome is a signal establishing the observability of the spacetime manifold, without a priori assuming its existence. The experimental signal contains the information about the dimension and the topology of spacetime (within the currently achievable precision of experiments), and establishes its manifold structure, while respecting its underlying diffeomorphism symmetry. We also introduce and discuss appropriate criteria for the concept of emergence of spacetime, which any tentative theoretical model of physics must satisfy in order to claim that spacetime does emerge from some more fundamental concepts of the model.

SREDA, 31.05.2023. u 11:00, Sala 301f, MI SANU, Kneza Mihaila 36 i Online
Božidar Jovanović, Matematički institut SANU
PROSTOR-VREME U MEHANICI
Predstavljamo pojmove prostora i vremena u mehanici. Koristimo elementarni geometrijski okvir afinih prostora i grupe afinih transformacija da bismo ilustrovali prirodnu vezu između klasične mehanike i specijalne teorije relativnosti, koja je često skrivena, uprkos njenoj fundamentalnoj važnosti.
Ukoliko bude vremena, sledeći Dalamberov princip, razmotrićemo pitanje da li je neophodno koristiti prostor-vreme u klasičnoj mehanici.

Predavanja su namenjena sirokom krugu slusalaca, ukljucujuci studente redovnih i doktorskih studija. Seminar će se održavati po najavi: sredom u 11:00^h, sala 301f Matematikog instituta SANU, III sprat, Knez Mihailova 36.

prof. dr Žarko Mijajlović
Rukovodilac seminara

Nikola Mutavdžić
Sekretar seminara