Seminar
MATHEMATICS AND MUSIC

 

PROGRAM

---

Predavanja možete pratiti i online putem MITEAM stranice Seminara Matematika i muzika:
https://miteam.mi.sanu.ac.rs/asset/kzPTB2C3nJTFr7vwv

---

Plan rada Seminara Matematika i muzika za DECEMBAR 2025.

Ponedeljak, 1.12.2025. u 14:15, sala 301f, MISANU, Kneza Mihaila 36 i Online
Dejan M. Vukelić, MatematičkI institut SANU
ODSTUPANJE OD „BLAŽENE” SIMETRIJE: FIZIOGNOMSKO KONSTRUISANJE DRUGOSTI OD RIČARDA III DO ČOVEKA-SLONA
Koreni fiziognomike, učenja zasnovanog na verovanju da anatomske specifičnosti, naročito telesne anomalije, odslikavaju moralno stanje ličnosti, sežu još u drugi milenijum pre nove ere. Ipak, svoj puni izraz i trajniji uticaj ova, po današnjim merilima, pseudonaučna disciplina ostvaruje u novovekovnom periodu, naročito u kontekstu političke upotrebe Drugog, postajući sredstvo za legitimisanje neretko nasilnih metoda vladarskog svrgnuća. Najočigledniji primer takve fiziognomske instrumentalizacije predstavlja slučaj engleskog kralja Ričarda III, koji je u društvenoj imaginaciji do danas ostao prepoznatljiv kao prototip devijantnog tiranina i verovatno najpoznatiji engleski kralj „na lošem glasu”. U drugom delu predavanja biće razmotren inverzni fiziognomski obrazac - onaj u kojem se interpretacija tela premešta sa moralnog suda na polje empatije i humanosti. Kao paradigmatičan primer biće razmotren slučaj Džona Merika (1862–1890), poznatijeg pod nadimkom Čovek-slon, čiji je izrazito deformisani fizički izgled u viktorijanskom društvu izazivao mešavinu zgražavanja, radoznalosti i saosećanja, da bi najzad, ponajvećma zahvaljujući izveštajima čuvenog londonskog hirurga Frederika Trivsa, postao simbol unutrašnje plemenitosti i duhovne snage koju ni najteži deformiteti ne mogu poništiti. Sudbina Čoveka-slona, koju je Dejvid Linč ovekovečio u istoimenom filmskom remek-delu iz 1980. godine, predstavlja jedan od prelomnih trenutaka u načinu na koji se zapadna kultura odnosi prema telesno drugačijem: ne više kao prema pokazatelju moralnog nedostatka, već kao prema pozivu na čovečnost i prevazilaženje kulturnih predrasuda.

---

Ponedeljak, 8.12.2025. u 14:15, sala 301f, MISANU, Kneza Mihaila 36 i Online
Sonja Kalajić, violinista i kompozitor
GUIRO I SVET ZVUČNIH METAFORA
Istražujemo jedan od najfascinantnijih perkusionih instrumenata latinoameričke tradicije – guiro – kroz prizmu njegove istorije, kulture, simbolike i zvučne moći. Polazeći od praistorijskih korena i brojnih srodnih instrumenata, predavanje osvetljava razvoj guira i njegove mnogobrojne varijante, kao i njihovu ulogu u folkloru, ritualima i savremenoj muzici. Posebna pažnja posvećena je zvučnoj metaforičnosti guira: njegovoj sposobnosti da prizove asocijacije iz sveta prirode i ritualne praslike, koje duboko odjekuju u čoveku. Kroz muzičke primere, i živu instrumentalnu demonstraciju, predavanje pokazuje kako guiro deluje kao „skriveni pripovedač“ koji pojačava atmosferu, emociju i simbolički nivo muzičkog doživljaja.
Predavanje takođe razmatra i antropološko-psihološku dimenziju slušanja ovog instrumenta, ukazujući na to da zvuk guira aktivira duboke slojeve kolektivnog nesvesnog i ostvaruje vezu sa prasimbolima prirode i čoveka. U zaključku, podstiče se promišljanje muzike ne samo kao tehničke ili zabavne kategorije, već kao prostora duhovnosti, arhetipova i kulturne memorije.

---

Ponedeljak, 15.12.2025. u 14:15, sala 301f, MISANU, Kneza Mihaila 36 i Online
Zlatomir Gajić, Filozofski fakultet Univerziteta u Novom Sadu
ROK MUZIKA I POEZIJA BRANIMIRA ŠTULIĆA
Rokenrol se, kao pravac popularne kulture i društveni fenomen, u SFRJ razvijao uporedo sa izvornom anglosaksonskom matricom. Vrhunac društvene kritike kao protesne suštine pokreta je na ovim prostorima dosegnut početkom 80-ih, promenom političke klime nakon smrti Josipa Broza. Vodeći reprezent nabujale novotalasne scene tog doba, kao i rok muzike uopšte među južnoslovenskim narodima, bio je i ostao Branimir Štulić. Predvodeći rok grupu Azra, kao frontmen, pesnik, kompozitor, aranžer i producent, objavio je preko 250 pesama, od kojih barem 50 odiše sjajem vrhunskog dostignuća umetnosti rokenrola, zajedno sa albumima (LP pločama) uglavnom kultnog statusa u najširem krugu sledbenika. Osnovno obeležje Štulićevog stvaralaštva je oštar stav prema društveno-političkoj klimi u poznom periodu „socijalizma sa ljudskim likom”, gde se kao autor prikazao sposobnim da artikuliše, umetnički uobliči i vešto kanališe osećanja generacije mladih Jugoslovena o nedovoljno razvijenoj demokratiji i budućnosti u zajednici naroda koju je doživeo kao licemernu, zarobljenu svemoćnim birokratskim aparatom i sklonu samouništenju, što se naknadno i ostvarilo. Izuzetno elokventan poznavalac prilika u lokalnoj i globalnoj zajednici, upućen u opštu kulturu i vrhunske domete umetnosti (prvenstveno književnosti i muzike), sa lakoćom se pozicionirao kao pesnik-filozof-buntovnik sposoban da na niz aktuelnih tema odgovori vrhunskim poetskim dometom, prepoznatljivog jezičkog i misaonog manira, uz hrabrost da ispred svih i veoma oštro progovori o ključnim društvenim problemima i tabuima. Pri tom je kreirao i jedinstven muzički izraz u okviru autohtonog jugoslovenskog rokenrola, nagonskom kombinacijom klasičnih rok obrazaca i folklornih elemenata raznih balkanskih etničkih jedinica. Svoj umetnički izraz je okarakterisao kao „sevdah”, dok se iz današnje perspektive njegovo delo može posmatrati kao prikaz lične i opšte „balkanogonije”.

---

Sreda, 17.12.2025. u 18:00, Dom omladine Beograda, Klub DOB
Maja Novaković, Matematički institut SANU
PRIRODA KAO PORTRET, PORTRET KAO PRIRODA
„Priroda kao portret, portret kao priroda“ istražuje kako se portret i pejzaž mogu posmatrati kroz isti vizuelni jezik i postati međusobne metafore. Polazeći od procesa rada na filmu „Ko će pokucati na vrata mog doma“, predavanje se bavi načinima na koje intimni prostori, tišina i spor ritam postaju dramaturški alat, a pejzaž aktivni učesnik naracije. U spoju dokumentarnog i poetskog pristupa razmatra se kako priroda može funkcionisati kao portret, a portret kao odraz unutrašnjih stanja, kroz arhivu sećanja, emocija i psihološkog pejzaža. Predavanje otvara pitanje na koji način iz ličnog iskustva nastaje univerzalna filmska priča koja povezuje čoveka, prostor i vreme.

---

Predavanja su namenjena širokom krugu slušalaca, uključujući studente redovnih i doktorskih studija. Održavaju se ponedeljkom sa početkom u 14:15 sati u sali 301f na trećem spratu zgrade Matematičkog instituta SANU, Knez Mihailova 36.

---